HÒA GIẢI: VIỆT NAM VÀ HOA KỲ TIẾN VỀ PHÍA TRƯỚC

Đặng Khương chuyển ngữ, Phía Trước / Richard Halloran, Honolulu Civil Beat

Bốn mươi năm trước, Hoa Kỳ rút khỏi Việt Nam sau khi các cuộc xung đột diễn ra trong một thời gian dài và cuối cùng kết thúc cay đắng với 58,200 binh sĩ Mỹ tử trận. Hồi tuần trước, trong một bước tiến mang tinh thần hòa giải đáng chú ý, Tổng thống Obama đã tiếp đón Chủ tịch nước Việt Nam, ông Trương Tấn Sang, tại Nhà Trắng ở Washington, D.C.

“Cuộc gặp này cho thấy sự tiến triển ổn định và tăng cường các mối quan hệ giữa hai nước chúng ta”, ông Obama nói sau cuộc gặp với ông Sang.

Với một cái gật đầu đồng ý bỏ lại phía sau “lịch sử cực kỳ phức tạp” giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, Tổng thống Obama cho biết Hoa Kỳ và Việt Nam đã thiết lập “sự tôn trọng cũng như sự tin tưởng lẫn nhau và điều này cho phép chúng tôi công bố tiến đến mối quan hệ đối tác toàn diện”.

Tổng thống cho biết việc này “sẽ cho phép hai nước hợp tác chặc chẽ hơn nữa trên một loạt các vấn đề từ thương mại đến quân sự, những công việc đa phương như như cứu trợ thiên tai, trao đổi khoa học và giáo dục”.

Đáp lại, Chủ tịch Sang cho biết “Tổng thống Obama và tôi đã có một cuộc thảo luận thẳng thắn, cởi mở, hữu ích và xây dựng”.

Vì vậy, ông khẳng định thêm rằng “đây là thời gian để thiết lập mối quan hệ đối tác toàn diện” bao gồm “các mối quan hệ chính trị, khoa học và công nghệ, giáo dục, quốc phòng, di sản chiến tranh, môi trường, cộng đồng người Mỹ gốc Việt, nhân quyền, và Biển Đông”.

Trước đó, Ngoại trưởng John Kerry đã đón tiếp Chủ tịch Sang trong một bữa tiệc trưa tại Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và nhớ lại rằng khi ông ấy còn phục vụ trong “hải quân nước nâu [tức vùng Sông Mêkông]” ở đồng bằng sông Cửu Long vào năm 1969, thì ông Sang là một lãnh đạo du kích phía Nam Sài Gòn. Sau đó ông Kerry cho biết thêm rằng ông Sang đã được đưa vào hệ thống để trở thành Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, cùng thời gian ông (Kerry) được bầu vào Thượng viện. Ông Kerry gọi là đó là những sự kiện “tương tự rất thú vị”.

Việc hòa giải từ phía Hoa Kỳ đối với Việt Nam có tiền lệ từ thời điểm sau Đệ nhị Thế chiến, khi Hoa Kỳ hòa giải với Đức và Nhật Bản – với một sự khác biệt nội tại. Điểm khác biệt là Hoa Kỳ và các nước đồng minh đã đánh bại Đức và Nhật Bản, ngược lại Việt Nam thì đánh đuổi Hoa Kỳ ra khỏi nước này.

Trong mối quan hệ phát triển này, những động cơ để hai nước tiến gần với nhau ngày nay có thể được tóm gọn trong một từ: Trung Quốc.

Trong lịch sử, cả hai nước Việt Nam và Trung Quốc gần như chưa bao giờ tránh khỏi các cuộc xung đột, đặc biệt khi nước láng giềng phương Bắc này ngày càng ra vẻ hung hăng. Đối với Hoa Kỳ, Việt Nam có thể là một yếu tố quan trọng trong nỗ lực của Washington nhằm đối trọng lại với một nước Trung Quốc đăng lên.

Tuy nhiên, có một nhược điểm nghiêm trọng: Hoa Kỳ và Việt Nam có sự khác biệt sâu sắc về các vấn đề liên quan đến nhân quyền.

Chính phủ ở Washington, bất kể Đảng Dân chủ hay Đảng Cộng hòa nắm quyền, đều công khai chỉ trích chính phủ Cộng sản ở Hà Nội đưa ra các chính sách khắc nghiệt đối với các nhân vật bất đồng chính kiến, cũng như không cho phép tự do chính trị tồn tại và kiểm soát chặt chẽ các nhóm tôn giáo.

Việc chữa lành vết thương giữa Hoa Kỳ và Việt Nam bắt đầu từ năm 1991 khi Tổng thống George Bush đưa ra một “lộ trình”. Từ đó đã dẫn đến mối quan hệ ngoại giao giữa hai nước vào năm 1995 khi đại sứ Hoa Kỳ đầu tiên được đưa đến Hà Nội, Douglas “Pete” Peterson, một phi công chiến đấu của Không quân từng bị bắn rơi trong thời gian chiến tranh và bị giam sáu năm trong một nhà tù ở miền Bắc Việt Nam.

Một nhà lãnh đạo trong phong trào khôi phục quan hệ với Việt Nam là Thượng Nghị sĩ John McCain (thuộc Đảng Cộng hòa), một phi công hải quân cũng từng bị cộng sản bắn rơi, và đã bị giam cầm sáu năm trong một nhà tù ở Bắc Việt Nam.

Một người khác nhiệt tình ủng hộ mối quan hệ mới với Việt Nam là cựu Thượng Nghị sĩ James Webb (thuộc Đảng Dân chủ), từng là lính Thủy quân lục chiến và được trao huy chương Chữ thập Hải quân – danh hiệu cao hạng nhì dành cho Thủy quân lục chiến, vì sự dũng cảm của ông tại chiến trường Việt Nam. Ông được biết đến qua cuốn tiểu thuyết “Fields of Fire” nói về cuộc chiến tranh Việt Nam.

Cùng năm đó đại sứ quán giữa hai nước đã được trao đổi, Robert McNamara, bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ trong thời gian chiến tranh Việt Nam, đã gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Hà Nội. Họ đã thảo luận về việc hai nước có thể làm gì để tránh một cuộc chiến tranh thảm khốc trong quá khứ.

Trong những năm sau đó, Tổng thống Clinton và Tổng thống Bush cũng đã đến Việt Nam. Sau đó có một số ngoại trưởng, bao gồm Colin Powell – người cũng đã từng phục vụ trong quân ngũ trong thời gian chiến tranh Việt Nam. Một số bộ trưởng quốc phòng, các tướng lĩnh bốn sao và các đô đốc cũng đã có các chuyến thăm đến Việt Nam để trao đổi với những quan chức nước này.

Các tàu chiến Hải quân và Không quân Hoa Kỳ cũng đã từng nhiều lần ghé thăm các cảng ở Việt Nam cùng với các nhiệm vụ nhân đạo. Việt Nam đã mở lại cảng nổi tiếng tại Vịnh Cam Ranh để sửa chữa cho các tàu nước ngoài. Sĩ quan Hoa Kỳ và Việt Nam cũng đã khai thác các cơ hội nhằm tìm kiếm sự đồng thuận trong việc diễn tập quân sự chung với nhau.

Chủ tịch Việt Nam đầu tiên được chào đón vào Nhà Trắng là ông Nguyễn Minh Triết, người đứng đầu một phái đoàn hồi năm 2007 cùng các Bộ trưởng đến thăm Hoa Kỳ nhằm tìm kiếm các cơ hội hợp tác thương mại và đầu tư. Chủ tịch Sang là người thứ hai chính thức thăm Nhà Trắng. Ông nói rằng ông đã ngỏ lời mời Tổng thống Obama thăm Việt Nam và cho biết ông Obama sẽ cố gắng làm điều đó trước khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào năm 2016.

© 2013 Bản tiếng Việt TẠP CHÍ PHÍA TRƯỚC

_______

Tiếng Nói Dân Chủ là diễn đàn chia sẻ những quan điểm dân chủ từ nhiều nơi khác nhau. Ban Biên Tập không chịu trách nhiệm nội dung các bài viết đã được đăng tải, cũng như bài viết không nhất thiết phản ánh quan điểm của Tiếng Nói Dân Chủ.